شماره نظریه : ۷/۹۹/۱۱۴۹
شماره پرونده : ۹۹-۱۸۷/۳-۱۱۴۹ ک
تاریخ نظریه : ۱۳۹۹/۰۹/۲۴
فردی در سال ۱۳۹۴ مورد شلیک گلوله قرار میگیرد و بعد از ده روز فوت میکند. در سال ۱۳۹۸ اولیای دم مقتول بدون دریافت دیه یا وجهی قاتل را عفو میکنند. بعد از فوت زوج و قبل از اعلام رضایت اولیای دم، زوجه از طریق اداره ثبت، مهریه خود را مطالبه کرده که به نتیجه مثبت منتهی نشده است. زوجه مقتول با این استدلال که وفق ماده ۴۳۲ قانون مجازات اسلامی با وجود دین اولیای دم حق گذشت مجانی یا اخذ تضمین نداشتند و ضمان آنها برقرار است به طرفیت اولیای دم دادخواست مطالبه مهریه چهارصد سکه طلا را داده است. در فرض حاضر: ۱- آیا این ضمان مطلق است یا مشروط به ملائت قاتل در زمان عفو؟ ۲- در فرض داشتن ضمان مسؤولیت، آیا ضمان تا میزان دیه سال عفو است یا دیه زمان صدور رأی؟ ۳- میزان ضمان هر کدام از اولیای دم با توجه به صغیر بودن احدی از آنها چقدر است؟
۱- قیود مطرحشده در صدر ماده ۴۳۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ نسبت به حکم مقرر در ذیل آن نیز مجرا است؛ بنابراین اولیای دم فرض سؤال، در صورتی حق گذشت ندارند که ماترک متوفی پاسخگوی دیون وی نباشد. ۲ و ۳- ماده ۴۳۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، در صورتی که ترکه متوفی (مجنیعلیه) برای ادای دیون او کافی نباشد، حق گذشت مجانی را از اولیای دم (صاحبان حق قصاص) سلب کرده است و لذا با لحاظ مواد ۳۶۱ و ۳۶۲ قانون فوقالذکر، در صورتی که صاحبان حق قصاص بدون ادا یا تضمین دیون وی به طور مجانی اعلام گذشت کنند، گذشت قابل ترتیب اثر نیست و موضوع مشمول احکام عام مربوط به گذشت مشروط خواهد بود و در هر صورت، بحث «ضمان» اولیای دم در صورت گذشت مجانی منتفی است.