بخش ۱ – تعاریف:
ماده ۱:
اصطلاحات و واژه های به کار رفته در ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مصوب آذر ماه ۱۳۸۴ و ماده (۱) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید بمنظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی مصوب آذر ماه ۱۳۸۸ و قانون بیمه مصوب اردیبهشت ماه ۱۳۱۶ به همان معانی در این دستورالعمل بکار رفته‌اند. سایر واژه‌های بکاررفته در این دستورالعمل دارای معانی زیر می‌باشند.
بند ۱:
اوراق بیمه اتکایی: اوراق بهادار با نامی است که نشان دهنده مشارکت دارندگان آن در تأمین سرمایه مورد نیاز جهت پذیرش تمام یا بخشی از سبد ریسک بیمه ای و عواید ناشی از آن بوده و قابل معامله در بورس ها یا بازارهای خارج از بورس است.
بند ۲:
ریسک بیمه‌ای: مخاطراتی است که برای آن بیمه نامه مستقیم یا اتکایی صادر می شود.
بند ۳:
بانی: بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، شرکت سهامی بیمه ایران یا هر شرکت بیمه‌ای مستقیم یا اتکایی دارای مجوز فعالیت از بیمه مرکزی است که نهاد واسط به منظور انتقال تمام یا بخشی از ریسک بیمه ای وی اقدام به انتشار اوراق بیمه اتکایی می نماید.
بند ۴:
ضامن: شخص حقوقی است که پرداخت کلیه مبالغی که بانی ملزم به پرداخت آن به ناشر است را تعهد می نماید.
بند ۵:
عامل فروش: شخص حقوقی است که نسبت به عرضه و فروش اوراق بیمه اتکایی از طرف نهاد واسط اقدام می‌نماید.
بند ۶:
عامل پرداخت: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است که نسبت به پرداخت‌های مرتبط با اوراق بیمه اتکایی در مواعد مقرر به سرمایه گذاران اقدام می‌نماید.
بند ۷:
امین: موسسه حسابرسی معتمد سازمان و بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران است که به منظور حفظ منافع دارندگان اوراق و حصول اطمینان از انجام صحیح عملیات در مواردی از جمله نحوه ذخیره گیری، نحوه پذیرش، نگهداری ریسک ها و پوشش های اتکایی، عملیات سرمایه گذاری، صحت ارزیابی خسارت ها و سایر عملیات رسیدگی و اظهارنظر می‌نماید.
بند ۸:
نهاد واسط: منظور نهاد مالی موضوع بند “د” ماده (۱) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید است.
بخش ۲ – ارکان اوراق بیمه اتکایی و تکالیف و شرایط آن ها:
ماده ۲:
ارکان انتشار اوراق بیمه اتکایی عبارتند از:
أ) ناشر
ب) بانی
ج) ضامن
د) متعهد پذیره‌نویسی
ه) بازارگردان
و) عامل فروش
ز) عامل پرداخت
ح) امین
ماده ۳:
انتشار اوراق بیمه اتکایی، صرفاً توسط نهاد واسط مجاز است.
ماده ۴:
بانی در صورتی می تواند اقدام به درخواست انتشار اوراق بیمه اتکایی نماید که حداقل ۳ سال سابقه فعالیت در عملیات بیمه‌ای موضوع انتشار داشته باشد و اظهارنظر بازرس و حسابرس آن در خصوص صورت‌های مالی ۲ سال مالی اخیر، مردود یا عدم اظهارنظر نباشد.
ماده ۵:
ضامن توسط بانی و با تأیید سازمان صرفاً از میان بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های تأمین سرمایه، هلدینگ ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری ثبت شده نزد سازمان، نهادهای عمومی غیر دولتی، دولت و شرکت‌ها و مؤسسات دولتی انتخاب می‌شود.
تبصره ۱:
ضمانت اشخاص حقوقی تحت کنترل بانی برای ایفای تعهدات وی قابل قبول نیست. این موضوع باید توسط حسابرس بانی تأیید گردد.
تبصره ۲:
در صورتی که اوراق بیمه اتکایی دارای رتبه اعتباری از سوی مؤسسات رتبه بندی دارای مجوز از سازمان باشد، داشتن ضامن الزامی نخواهد بود. رتبه‌های اعتباری مورد قبول برای انتشار اوراق توسط سازمان اعلام خواهد شد.
ماده ۶:
در صورت توثیق اوراق بهادار توسط بانی یا سایر اشخاص با شرایط زیر به نفع نهاد واسط برای تضمین تعهدات، داشتن ضامن الزامی نیست:
بند ۱:
ضریب ارزش اوراق بهادار وثیقه شده نسبت به مجموع وجوه ناشی از انتشار اوراق (منابع حاصل از انتشار اوراق، حق بیمه های دریافتی و سودهای پرداخت نشده) و حد تعیین شده برای جبران وثیقه به شرح جدول زیر باشد:
شرح
ضریب – نسبت به ارزش اصل و سود وجوه دراختیار
حد جبران وثیقه – نسبت به ارزش وجوه در اختیار
سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران
1/۵
1/۱
سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس که مجاز برای خرید و فروش توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری باشد
2
1/۵
سهام بانی توثیق شده توسط سهامدار شرکت بانی
2/۵
1/۸
اوراق بهادار(غیر از سهام) با درآمد ثابت یا متغیر پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران/ فرا بورس ایران دارای ضمانت بانک‌ها و مؤسسات مالی اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی
1/۲
1
اوراق بهادار(غیر از سهام) با درآمد ثابت یا متغیر پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران/ فرا بورس ایران دارای ضامن غیر بانکی
1/۳
1
اسناد سپرده بانکی
1
–
بند ۲:
سهام معرفی شده برای وثیقه، حداقل معادل ۸۰ درصد روزهای معاملاتی بازار در ۱ سال منتهی به تاریخ درخواست، معامله شده باشد.
بند ۳:
اوراق مذکور به نفع نهاد واسط توثیق گشته و مالک وثیقه نسبت به اعطای وکالت با اختیار فروش وثیقه به نهاد واسط به صورت بلاعزل تام الاختیار با حق توکیل به غیر و با سلب حق انجام موضوع وکالت از خود تا پایان ایفای تعهدات مرتبط با اوراق بهادار منتشره اقدام کرده باشد.
تبصره ۱:
رفع توثیق اوراق یادشده متناسب با تعهدات ایفا شده یا پس از تصفیه‌ی کامل اوراق با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار امکانپذیر است.
تبصره ۲:
در صورتی‌که وثایق ارائه شده توسط بانی برای تضمین کل تعهدات کافی نباشد، تضمین باقیمانده تعهدات توسط ضامن امکانپذیر است.
تبصره ۳:
درصورت عدم ایفای تعهدات مالی بانی در خصوص اوراق بهادار منتشره و گذشت ۱۰ روزکاری از مواعد مقرر، نهاد واسط موظف است نسبت به فروش وثایق به میزان تعهدات ایفا نشده و جرایم مربوطه اقدام و تعهدات بانی را از این محل ایفا نموده و مراتب را به سازمان اعلام نماید.
تبصره ۴:
عدم ایفای تعهدات توسط بانی که باعث رجوع به وثایق گردد، منجر به محرومیت بانی از استفاده از امکان پیش بینی شده در این ماده به مدت ۲ سال می‌گردد.
تبصره ۵:
ارزش وثیقه با احتساب میانگین ۶ ماهه قیمت اوراق‌بهادار محاسبه می شود و در صورتی که متوسط ارزش وثیقه به مدت ۵ روز معاملاتی پیاپی تا حد تعیین شده جهت جبران وثیقه کاهش یابد، بانی مکلف به جبران آن تا سقف اولیه ظرف مدت ۱۰ روز کاری است. درصورت فراهم شدن شرایط فنی، ارزش روزانه وثایق در سامانه معاملات اعلام خواهد شد.
ماده ۷:
نهاد واسط مجاز به انتقال مجدد ریسک‌های بیمه‌ای خود نیست.
ماده ۸:
بانی جهت دریافت مجوز انتشار اوراق بیمه اتکایی، مکلف به تهیه و ارائه گزارش توجیهی حاوی مشخصات پرتفوی ریسک های بیمه ای قابل انتقال، محدوده ریسک، پیش بینی ضریب خسارت رشته مربوطه، پوشش‌ها، شرایط و استثناها و نیز پیش بینی سودآوری حاصل از سرمایه گذاری وجوه است.
ماده ۹:
نهاد واسط مکلف است پس از دریافت تأییدیه تکمیل فرآیند پذیره نویسی از سازمان، وجوه ناشی از انتشار اوراق را به بانی پرداخت و وکالت استفاده از حق بیمه ها و وجوه ناشی از انتشار اوراق و سرمایه گذاری منابع را جهت سرمایه گذاری در چارچوب آیین نامه‌ی سرمایه گذاری مؤسسات بیمه مصوب ۱۳۸۸/۱۱/۱۴ شورای عالی بیمه به استثنای موارد موضوع تبصره ۲ ماده ۲، ماده ۶، ماده ۸، ماده ۱۰ و ماده ۱۱ آن به بانی واگذار نماید.
ماده ۱۰:
حسابرس و بازرس قانونی بانی در زمان ارائه طرح انتشار اوراق بیمه اتکایی تا پایان تصفیه اوراق باید از میان موسسات حسابرسی معتمد سازمان و بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتخاب شده باشد.
ماده ۱۱:
بانی موظف است روش محاسبه، مواعد و شیوه پرداخت سود علی الحساب و قطعی اوراق را در مقاطع زمانی تعیین شده، در گزارش توجیهی، بیانیه ثبت و اعلامیه پذیره‌نویسی درج نماید.
ماده ۱۲:
بانی موظف است گزارشی در خصوص نگهداری حساب‌ها، دریافت حق بیمه ها، نتایج حاصل از سرمایه گذاری وجوه و سایر اقدامات اجرایی مربوط به قراردادهای بیمه موضوع انتشار اوراق را به صورت مجزا و مستقل از سایر حساب های خود در مقاطع ۶ ماهه به همراه تأییدیه امین، حداکثر ۲ ماه بعد از مواعد ۶ ماهه، پس از اخذ تأییدیه بیمه مرکزی به سازمان ارائه کرده و به طریقی که سازمان تعیین می کند به عموم افشا نماید.
ماده ۱۳:
امین موظف است به منظور حفظ منافع دارندگان اوراق و حصول اطمینان از رعایت مقررات و صحت فرآیند عملیات دریافت حق بیمه، ارزیابی ریسک ها، ارزیابی خسارت ها و سرمایه گذاری وجوه، بر عملیات بانی نظارت و گزارش آن را حداکثر ۲ ماه بعد از مواعد ۶ ماهه به سازمان ارائه نماید. امین موظف است به منظور اظهار نظر در خصوص موارد فوق نسبت به اخذ نظر بیمه مرکزی و حصول اطمینان از رعایت مقررات ابلاغی از سوی بیمه مرکزی به مؤسسات بیمه اقدام نماید.
ماده ۱۴:
بانی مکلف است حداکثر ۴ ماه بعد از سررسید نهایی اوراق نسبت به محاسبه سود قطعی اوراق و ارائه آن به امین اقدام نماید. اظهارنظر امین در خصوص گزارش مذکور باید حداکثر تا ۵ ماه بعد از سررسید نهایی اوراق به سازمان ارائه گردد. سود قطعی قابل پرداخت به دارندگان اوراق حداکثر ظرف ۶ ماه بعد از سررسید نهایی پرداخت خواهد شد.
ماده ۱۵:
عامل فروش اوراق بیمه اتکایی توسط بانی از بین شرکت‌های کارگزاری بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران تعیین می‌گردد.
تبصره:
عامل فروش می‌تواند به منظور توزیع گسترده اوراق از خدمات بانک‌ها و نهادهای مالی استفاده نموده و ترتیبی اتخاذ نماید تا سفارش‌گیری جهت خرید اوراق بیمه اتکایی از طریق شعب آنها نیز انجام شود.
ماده ۱۶:
عامل پرداخت موظف است پس از دریافت وجوه مرتبط با اوراق بیمه اتکایی، وجوه مقرر را در سررسیدهای معین به سرمایه گذاران پرداخت نماید.
ماده ۱۷:
بازارگردان و متعهد پذیره‌نویسی اوراق بیمه اتکایی با معرفی بانی و تایید سازمان انتخاب می‌شود. متعهد پذیره‌نویسی و بازارگردان یا حسب مورد سرمایه‌گذار بازارگردانی باید از کفایت سرمایه لازم مطابق مقررات برخوردار باشند.
ماده ۱۸:
بانی مکلف است گزارش توجیهی انتشار اوراق را به همراه اظهارنظر حسابرس در خصوص انتشار آن برای دریافت مجوز به بیمه مرکزی ارسال نماید. پس از دریافت مجوز بیمه مرکزی در خصوص انتشار اوراق بیمه اتکایی، بانی می بایست گزارش توجیهی انتشار اوراق بیمه اتکایی به همراه اظهارنظر حسابرس در خصوص آن و تأییدیه بیمه مرکزی در خصوص انتشار اوراق را به سازمان ارسال نماید.
ماده ۱۹:
بانی باید تأییدیه بیمه مرکزی برای انتشار اوراق بیمه اتکایی توسط شرکت های بیمه و یا مصوبه مجمع عمومی بیمه مرکزی برای انتشار اوراق بیمه اتکایی توسط بیمه مرکزی به همراه گزارش توجیهی که کلیه صفحات آن توسط بیمه مرکزی مهر شده باشد را به سازمان ارسال کند.
ماده ۲۰:
بانی نباید هیچگونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انعقاد قرارداد بیمه اتکایی با نهاد واسط داشته باشد، در غیر این صورت مسئول جبران خسارات وارده به ارکان و دارندگان اوراق است.
ماده ۲۱:
حقوق و تعهدات بانی و نهاد واسط باید در قرارداد بیمه اتکایی تعیین شده باشد. با سررسید اوراق کلیه تعهدات نهاد واسط در خصوص قرارداد اتکایی به اتمام رسیده و مسئولیت پرداخت خسارات گزارش شده بعد از تاریخ مذکور بر عهده بانی است.
ماده ۲۲:
کشف قیمت اوراق بیمه اتکایی، بر اساس ساز و کار عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود.
ماده ۲۳:
قراردادهای مبنای انتشار اوراق بیمه اتکایی باید در راستای موضوع فعالیت بانی باشد.
ماده ۲۴:
تمامی مجوزهای قانونی لازم برای انعقاد قراردادهای بیمه اتکایی باید از مراجع ذیربط اخذ شده باشد.
ماده ۲۵:
حداکثر تعهدات نهاد واسط در مقابل بانی محدود به مبالغ مندرج در قرارداد اتکایی فی مابین است.
ماده ۲۶:
پس از انتقال ریسک بیمه‌ای به نهاد واسط طی قرارداد بیمه اتکایی، رسیدگی و پرداخت خسارت به وکالت از نهاد واسط بر عهده بانی است. قرارداد بیمه اتکایی باید به طور صریح این موضوع را بیان کند.
ماده ۲۷:
قراردادهای قابل پذیرش برای انتشار اوراق بیمه اتکایی باید از نوع قرارداد های مازاد خسارت باشد. پذیرش سایر قراردادها جهت انتشار اوراق بیمه اتکایی به پیشنهاد بیمه مرکزی و تأیید سازمان امکانپذیر است.
بخش ۳ – شرایط اوراق بیمه اتکایی:
ماده ۲۸:
خریداران ضمن خرید اوراق بیمه اتکایی به نهاد واسط وکالت بلاعزل می‌دهند تا با دریافت حق بیمه نسبت به انعقاد قرارداد بیمه اتکایی با بانی اقدام نماید. خرید اوراق در بازار اولیه و ثانویه به منزله قبول وکالت نهاد واسط بوده و وکالت نهاد واسط تا سررسید و تسویه نهایی اوراق بیمه اتکایی معتبر، نافذ و غیر قابل عزل است.
تبصره:
خریداران اوراق بیمه اتکایی موظفند در هنگام خرید اوراق نسبت به تأیید اقرارنامه و بیانیه پذیرش ریسک معاملات اوراق بیمه اتکایی اقدام نمایند.
ماده ۲۹:
دوره‌ی عمر اوراق لزوما همزمان با سررسید تعهدات مربوط به قرارداد بیمه اتکایی نیست و انتشار اوراق بر مبنای مدت معینی از بیمه نامه ها امکانپذیر است.
ماده ۳۰:
ارزش اسمی مجموع اوراق نباید کمتر از ۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال باشد.
ماده ۳۱:
بانی نمی‌تواند اوراق بیمه اتکایی خود را خریداری نماید.
ماده ۳۲:
چگونگی پرداخت اصل و فرع مرتبط با اوراق و زمان پرداخت آن باید در اعلامیه‌ی پذیره‌نویسی درج گردد.
ماده ۳۳:
تمامی هزینه‌های مرتبط با انتشار اوراق بیمه اتکایی به عهده بانی است.
ماده ۳۴:
حق بیمه دریافتی، وجوه حاصل از انتشار اوراق و درآمد ناشی از سرمایه‌گذاری آن ها و هرگونه سود حاصله، متعلق به دارندگان اوراق بوده و پرداخت وجوه مذکور به دارندگان اوراق پس از پرداخت کلیه خسارت ها، کارمزد و سایر هزینه های مربوط به قرارداد بیمه اتکایی صورت می گیرد.
بخش ۴ – شرایط صدور مجوز:
ماده ۳۵:
صدور مجوز انتشار اوراق بیمه اتکایی، منوط به ارائه مدارک و مستندات زیر به سازمان است:
بند ۱:
بیانیه ثبت اوراق حاوی گزارشات و اطلاعات موضوع ماده ۶ دستورالعمل ثبت و عرضه عمومی اوراق بهادار، مصوب ۱۳۸۵/۱۰/۰۱ شورای عالی بورس، و حسب مورد شامل موارد زیر:
– مشخصات بانی، شامل:
• نام و نوع شخصیت حقوقی
• شناسه ملی
• شماره ثبت نزد مرجع ثبت شرکت‌ها در خصوص مؤسسات بیمه غیر دولتی
• مدت شرکت
• ترکیب سهامداران
• مشخصات اعضاء هیئت مدیره
• موضوع فعالیت و مجوزهای اخذ شده از مراجع ذیصلاح
– مشخصات اوراق بیمه اتکایی و ارکان انتشار آن؛
– ترکیب پرتفوی ریسک های بیمه ای موضوع انتشار اوراق؛
– رویه و زمان رجوع به منابع جمع آوری شده جهت پرداخت خسارت؛
– نحوه پرداخت به دارندگان اوراق بیمه اتکایی؛
– پیش بینی جریان نقدی و سودآوری حاصل از سرمایه گذاری وجوه؛
– رتبه اعتباری اوراق در صورت وجود؛
– سایر مدارک و اطلاعات مهم به تشخیص بیمه مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار.
بند ۲:
مصوبه رکن ذیصلاح بانی برای انعقاد قرارداد بیمه با نهاد واسط به وکالت از دارندگان اوراق با ذکر شرایط پرتفوی بیمه نامه های مبنای انتشار اوراق و شرایط و مشخصات اوراق؛
بند ۳:
اساسنامه بانی در صورتی که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار به ثبت نرسیده باشد؛
بند ۴:
صورت‌های مالی حسابرسی شده‌ی ۲ سال مالی اخیر بانی؛
بند ۵:
گزارش حسابرس معتمد سازمان در خصوص صورت های مالی سال مالی گذشته بانی؛
بند ۶:
گزارش توجیهی انتشار اوراق بیمه اتکایی به همراه اظهارنظر حسابرس در خصوص آن که شامل موارد زیر است:
– پیش بینی حق بیمه تا پایان دوره قرارداد بیمه اتکایی و منافع ناشی از سرمایه گذاری وجوه در اختیار بانی؛
– کفایت وجوه جهت پرداخت به دارندگان اوراق بیمه اتکایی در سررسیدهای مقرر؛
– افشای نوع و شرایط پرتفوی ریسک های بیمه ای موضوع انتشار اوراق و سایر شرایط مربوط و با اهمیت از نظر سرمایه گذاران شامل سابقه ضریب خسارت در آن رشته و برآورد آن تا پایان دوره عمر اوراق؛
– تأییدیه مرجع ذیصلاح جهت انتشار اوراق بیمه اتکایی؛
– ارائه اطلاعات در خصوص کفایت روش‌های حسابداری بانی برای گزارش دهی در خصوص محاسبات مالی مربوط به اوراق بیمه اتکایی و مناسب و کافی بودن منابع مالی و غیرمالی نظیر مهارت و تجربه کارکنان بانی برای انجام فعالیت‌های مورد نظر (با توجه به ماهیت و مقیاس فعالیت، سطح ریسک‌ها، نحوه استقرار کنترل‌های داخلی برای مدیریت ریسک و پولشویی)؛
– اظهارنظر حسابرس بانی در خصوص رعایت شرایط این دستورالعمل، ضمانت اوراق، شرایط بانی، شرایط پرتفوی ریسک های بیمه ای موضوع انتشار اوراق و سایر موارد مهم حسب مورد در قالب بندهای جداگانه؛
– سایر اطلاعات مهم به تشخیص سازمان.
ماده ۳۶:
صدور مجوز انتشار اوراق بیمه اتکایی، منوط به انعقاد قراردادهای لازم میان ارکان در چارچوب تعیین شده توسط سازمان است.